Kabul ve Kararlılık Terapisi

Kabul ve kararlılık terapisi 1982 yılında geliştirilmiş bir psikoterapi uygulamasıdır. Kabul ve kararlılık terapisi, insanların davranışlarını iyi veya kötü olarak sınıflandırmaz. Bu davranışların bağlamlarına göre değerlendirilmesi gerektiğini öne sürer. Yani işlevsel ve bağlamsal olarak bir davranış kalıbı bazı durumlarda iyi kabul edilirken bazı durumlarda kötü kabul edilebilir. Bir davranış kalıbının tamamen kötü veya tamamen iyi kabul edilemeyeceğini de öne sürer. Bu yüzden bireyin şikâyetçi olduğu durumların, düşünce ve davranış kalıplarının özenle incelenmesi gerektiğini savunur. Bu inceleme, davranışların bağlamları ve işlevsellikleri üzerinden yapılır.

ACT’ nin isminden de anlaşılacağı gibi temel mesajı kişisel kontrolünün dışındakileri kabul et ve hayatını zenginleştirecek davranışları devam ettirmede kararlı oldur. ACT’ ye göre hayat kalitesi öncelikle ana odaklı ve değerler odaklı eylemlerle ilgilidir ve bu durum da ne kadar fazla semptoma bağlı olduğumuzdan bağımsız bir durumdur. Yani ACT’ nin hedefi semptomların azaltılması değil, ana odaklı değerler doğrultusunda devam eden bir hayat biçimine ulaşmaktır. Ana hedef olmasa da semptomlar zaman içinde kaybolur. Danışanlara mindfulness egzersizlerini öğrettiğimizde amacımız semptomları azaltmak değil, semptomlarla olan ilişkisini değiştirmesini sağlayacak köklü bir değişim başlatmaktır. Semptomların azalması da bonus olarak değerlendirilebilinir.

ACT’nin temel olarak 6 süreci bulunmaktadır.

Anda olma: Şimdiki zamanda gelişen herhangi bir durumu bilinçli bir şekilde ele almak ve onunla temasa geçmek demektir. Bir nevi otomatik pilottan çıkmaktır.

Ayrışma: Bir adım geride durarak aklımızdaki düşüncelerden ve resimlerden uzaklaşmak anlamına gelmektedir.

Kabul etme: Kendimizi açmak ve vize acı veren duygulara, hislere ve anılara zihnimizde bir alan yaratmak anlamına gelir.

Bağlamsal benlik: Aslında zihnin gözlemleyen benlik ve düşünen benlik olarak iki yapısı vardır. Düşünme, hissetme ve duyumsama süreçlerini izleyen gözlemleyen benlik yabancı tarafımızdır. Saf farkındalık halidir.

Değerler: Hayatınızın nasıl olmasını isterdiniz? Ne yapmak isterdiniz? Sizin için asıl önemli olan ley ne? Değerler bir eylemin arzu edilen nitelikleridir. ACT kuramında pusulaya benzetilir.

Değer odaklı eylemler: Değerleriniz tarafından yönlendirilen yaşamı daha anlamlı, zengin ve dolu kılan etkili eylemlerdir.

ACT de altı temel süreç birbirinden ayrı değildir. Bunu prizmanın altı yüzüne benzetebilir ve burada prizmanın kendisine ‘Psikolojik Esneklik’ denir. ACT’ nin amacı da psikolojik esnekliğimizi artırmaktır. ACT’ de çok önemli bir kavram işlerliktir. Düşüncenin doğru ya da yanlışlığına bakılmadan işlevselliğine bakılır. Seanslarda metaforlar etkin şekilde kullanılır ve seanslar çokça yaşantısal egzersizler içerir.